Partykuła „nie” niejednemu z nas przysparza na co dzień wielu problemów – jej pisownia z różnymi częściami mowy jest jednym z najtrudniejszych zagadnień polskiej ortografii.
Warto więc przypomnieć sobie najważniejsze zasady łącznej i rozdzielnej pisowni „nie”.
Wskazówki, jak pisać nie z różnymi częściami mowy
1. Nie piszemy łącznie z:
– rzeczownikami, np. niebezpieczeństwo, niewiedza, nieczłowiek
(wyjątki: przeciwstawienia, w których drugi człon jest pisany wielką literą, np. nie-Polak; przed rzeczownikami w konstrukcjach przeciwstawnych, przed rzeczownikami użytymi w funkcji orzecznika, np. nie sztuka to napisać)
– przymiotnikami, np. nieduży, niezwykły, nieżywy
(wyjątki: przeciwstawienia, w których drugi człon pisany jest wielką literą, przed przymiotnikami w konstrukcjach przeciwstawnych, przed przymiotnikami w STOPNIU WYŻSZYM i NAJWYŻSZYM)
– imiesłowami przymiotnikowymi (czyli tymi zakończonymi na -ny, -ony, -ący), np. nieznający, niekochany, nieutulony
(wyjątki: w wyraźnych przeciwstawieniach, w wypowiedzeniach, gdzie centrum jest spójnik ani/ ni, np. nie siedzący ani nie stojący)
– przysłówkami utworzonymi od przymiotników, np. niedrogo, nietanio, nieźle
(wyjątki: przysłówki utworzone od przymiotników w stopniu wyższym i najwyższym, konstrukcje, gdzie nie jest nie tylko przeczeniem, ale i przeciwstawieniem)
2. Nie piszemy rozdzielnie z:
– czasownikami w formie osobowej, bezokolicznikowej, z czasownikami niewłaściwymi oraz w formach zakończonych na -no, -to, np. nie mogę, nie słyszeć, nie wolno, nie trzeba, nie kupiono
(wyjątki: imiesłowy przymiotnikowe; czasowniki utworzone od rzeczowników z nie w funkcji przedrostka, np. niepokoić; czasowniki: niedomagać, nienawidzić, niedosłyszeć w znaczeniu słabo słyszeć, niedowidzieć; czasownik niewłaściwy niepodobna)
– imiesłowami przysłówkowymi, np. nie mając, nie kupiwszy, nie zjadłszy
– liczebnikami, np. nie pięć, nie szósty, nie pierwszy
(wyjątki: niejeden w znaczeniu wielu oraz niejedno, niewiele, niewielu)
– zaimkami, np. nie wy, nie oni, nie twój
(wyjątki: wyraz nieswój w znaczeniu niezdrowy oraz wyrazy nieco, niecoś, niejaki, niektórzy, poniektórzy)
– partykułami, np. nie tylko, nie byle
– przysłowkami, które nie pochodzą od przymiotników, np. nie bardzo, nie wczoraj, nie tutaj
(wyjątki: niezbyt, nieraz w znaczeniu często, niebawem)
– przymiotnikami i przysłówkami w stopniu wyższym i najwyższym, np. nie gorszy, nie gorzej, nie najwspanialszy.
Tagi:
- nie z czesciami mowy
- nie z różnymi częściami mowy
