Jakie rezerwaty przyrody i obiekty przyrodnicze warto odwiedzić na ziemi piotrkowskiej?

Region ten jest bogaty w malownicze krajobrazy, w których można nie tylko doskonale wypocząć pośród ciszy i zieleni, ale nieco dokształcić się z dziedziny ochrony przyrody i botaniki. Warto zwłaszcza wybrać się na wypad z dziećmi w wieku szkolnym do tych okolic, gdyż może to być przyjemna, ale i bardzo pouczająca wyprawa.
Na obszarze dawnego województwa piotrkowskiego znajduje się wiele rezerwatów przyrody. Do tych najbardziej wartych odwiedzenia należą wymienione poniżej obiekty.

 

Rezerwat „Gałków”

Obejmuje obszar lasu o powierzchni 57,85 ha w leśnictwie Gałków (Nadleśnictwo Brzeziny). Utworzony został w 1958 roku. Celem rezerwatu jest zachowanie dla celów naukowych i dydaktycznych fragmentów lasu bukowo-jodłowego w wieku od 60 do 120 lat o cechach pierwotnych na granicy zasięgu buka na skraju Wyżyny Łódzkiej i Wysoczyzny Rawskiej. Otulinę rezerwatu stanowią drzewostany mieszane na powierzchni 66,57 ha, w skład których wchodzą drzewostany mieszane z bukiem, dębem, świerkiem, brzozą i sosną w wieku od 40 do 75 lat. Na terenie rezerwatu i otuliny można zobaczyć buki pokaźnych rozmiarów w wieku od 150 do 300 (!) lat, zarejestrowane jako pomniki przyrody i choćby z tego powodu warto je odwiedzić.

 

Rezerwat „Lubiaszów”
Został utworzony w 1958 roku w celu zachowania fragmentu lasu mieszanego z dużym udziałem jodły, który stanowi pozostałość dobrze zachowanego lasu naturalnego na Wyżynie Łódzkiej z licznymi roślinami objętymi ochroną gatunkową. Rezerwat obejmuje obszar lasu o powierzchni 68,84 ha w leśnictwie Lubaiszów (Nadleśnictwo Piotrków Trybunalski). Przeważa tam jodła i sosna z domieszką brzozy, graba, lipy, świerku – wiek 60-140 lat. Często występuje też jodła, która od najwyższych partii od nalotów jest reprezentowana w każdej warstwie drzewostanu, podrostu, podszytu. Szczególnie piękne okazy pojedynczych jodeł występujące na terenie całego rezerwatu osiągają imponujące rozmiary do 35 metrów wysokości i 100 centymetrów grubości (na wysokości pierśnicy). Rezerwat ten został powiększony w 1984 roku do powierzchni 202,40 ha.

 

Rezerwat „Jasień”
Zajmuje obszar `14,50 ha w leśnictwie Jasień (Nadleśnictwo Radomsko). Został utworzony jako rezerwat ścisły w 1958 roku w celu zachowania naturalnego środowiska cisa. Na siedlisku typu olsu jesionowego, olsu typowego i boru wilgotnego, występuje drzewostan olszowy z domieszką brzozy, sosny, świerka, osiki w wieku od 30 do 90 lat. Główny przedmiot ochrony w rezerwacie – cis, występuje na całej powierzchni, przy czym rozmieszczony jest nierównomiernie, można więc zabawić się w jego wyszukiwanie. Miejscami cisy rosną w grupach po kilkanaście okazów w bliskim sąsiedztwie, tworząc w ten sposób niewielkie, czyste cisowe skupienia. W innych miejscach okazy cisa występują pojedynczo. Niektóre cisy posiadają formę drzewiastą, inne przyjmują formę krzaczastą w postaci mniej lub więcej rozgałęzionych okazów, przy czym niektóre osobniki posiadają gałęzie szeroko płożące się po ziemi. Największe osiągają wysokość do 7 metrów. Prawie wszystkie okazy wykazują bardzo dużą dynamikę wzrostu, charakteryzują się przyrostem rocznym około 10 centymetrów, zaś wszystkie stare okazy obficie owocują. Oblicza się, że na terenie rezerwatu Jasień występuje około 1500 przedstawicieli tego coraz rzadszego drzewa.

 

Rezerwat „Spała”
Został utworzony w 1958 roku. Obejmuje obszar lasu o powierzchni 55,89 ha w leśnictwie Spała (Nadleśnictwo Spała). Rezerwat stworzono z myślą o zachowaniu, ze względów naukowych i dydaktycznych, położonego nad Pilicą fragmentu lasu mieszanego o charakterze naturalnym z udziałem jodły, występującej w pobliżu granicy zasięgu. W rezerwacie przeważają drzewostany dwupiętrowe, wielogatunkowe, gdzie gatunkami panującymi w górnym piętrze jest dąb lub sosna w wieku 150-200 lat, zaś w drugim piętrze występuje przeważnie grab, dąb w wieku 50 i 130 lat. Obecnie daje się zauważyć występowanie naturalnej sukcesji polegającej na eliminowaniu sosny i zmierzającej do powstawania drzewostanów czysto liściastych. Eliminacja ta obejmuje niestety również jodłę, która występuje tylko pojedynczo w formie wyraźnie ginącej, o czym świadczą suchoczuby i martwe korony. Postępujące obumieranie jodły spowodowane jest osuszeniem pobliskich torfowisk i szkodliwym oddziaływaniem pyłków i gazów z pobliskich zakładów przemysłowych Tomaszowa Mazowieckiego. Możliwe więc, że jodła w tym rezerwacie całkowicie wyginie, warto więc pospieszyć się z odwiedzeniem go gdy jeszcze prezentuje swą pierwotną formę.

 

Rezerwat „Molenda”
Rozciąga się na powierzchni 143,00 ha w leśnictwie Molenda (Nadleśnictwo Kolumna). Został utworzony w 1959 roku w celu zachowania fragmentu lasu mieszanego, gdzie jodła, buk, świerk występują w pobliżu granicy ich zasięgów. Na szczególną uwagę w rezerwacie „Molenda” zasługują wspaniałe okazy jodły i buka w wieku do 140 lat. Zdecydowanie przeważają tam jednak drzewostany mieszane, złożone przede wszystkim z sosny oraz dębu, jodły, graba, osiki, brzozy w wieku od 50 do 140 la. Z roślinności zielnej można spotkać tam między innymi widłak babimór i konwalie.

 

Rezerwat „Bukowa Góra”
Istniejący od 1959 roku, obejmuje obszar lasu o powierzchni 34,80 ha w leśnictwie Rączki (Nadleśnictwo Przedbórz). Przy jego tworzeniu wzięto pod uwagę konieczność zachowania fragmentu lasu bukowego o charakterze pierwotnym w Paśmie Przedborsko-Małogoskich Gór Świętokrzyskich, z licznymi gatunkami roślin objętych ochroną. Dominują tam zwłaszcza buki w wieku 150 lat oraz jawor, klon, grab, dąb, świerk, sosna. Turystycznie rezerwat „Bukowa Góra” wyróżnia się na tle otaczających go lasów i bezleśnych wzniesień Małogosko-Przedborskich. Naturalny charakter drzewostanu, bogactwo flory i potężne pomnikowe egzemplarze starych przestoi bukowych przyciągają licznych turystów. Warto znaleźć się w ich gronie.

 

Rezerwat „Meszcze”
Utworzony w 1959 roku, obejmuje obszar 2,11 ha w leśnictwie Proszenie (Nadleśnictwo Piotrków Trybunalski). Tworząc rezerwat, kierowano się przede wszystkim chęcią uratowania fragmentu lasu mieszanego z udziałem lipy drobnolistnej. Obszar rezerwatu należy do jednego siedliskowego typu lasu, tj. lasu świeżego i pokrywa go drzewostan sosnowy z pojedynczą domieszką lipy w wieku 90 lat. W drugim piętrze w grupach i skupieniach, a miejscami pojedynczo, występuje lipa drobnolistna w wieku od 45 do 70 lat.

 

Rezerwat „Wolbórka”
Powstał w 1959 roku w celu uratowania ze względów naukowych i dydaktycznych fragmentu lasu olszowego, rozciągającego się u źródeł rzeki Wolbórki oraz motyla szlaczkonia borówkowa, będącego reliktem polodowcowym. Rezerwat obejmuje obszar lasu o powierzchni 35,25 ha e leśnictwie Molenda (Nadleśnictwo Kolumna). Gatunkiem panującym jest tam olsza czarna i brzoza omszona z domieszką osiki i świerka w wieku 60-80 lat. Zwarty podszyt tworzy kruszyna, jarzębina, leszczyna i świerk.

 

Rezerwat „Kobiele Wielkie”
Został utworzony w 1960 roku i obejmuje obszar lasu o powierzchni 63,87 ha w leśnictwie Kobiele Wielkie (Nadleśnictwo Radomsko). Celem ochrony jest zachowanie fragmentu naturalnego lasu sosnowo-dębowo-jodłowego. Gatunkiem panującym w tym rezerwacie jest jodła z domieszką sosny, dęba, brzozy, graba, buka, osiki w wieku od 50 do 140 lat. Jodła rośnie tam bardzo dobrze, osiągając imponujące rozmiary 35 metrów wysokości i 90 centymetrów grubości (na wysokości pierśnicy). Jodłowe naloty i podrosty występują na terenie całego rezerwatu kępami lub niewielkimi grupami.

 

Rezerwat „Niebieskie Źródła”
Obejmuje obszar lasu i wód o łącznej powierzchni 28,77 ha położonej na terenie Tomaszowa Mazowieckiego. Utworzony w 1961 roku. W skład rezerwatu wchodzą: baseny wodne z bijącymi źródłami o powierzchni 0,8 ha, pięć ramion rozlewisk wodnych o powierzchni 6,2 ha, trzy większe i sześć małych wysepek o powierzchni 4,08 ha, las olszowo-sosnowy o powierzchni 17,59 ha i drugi o powierzchni 0,1 ha. Malownicze krajobrazowo źródła o błękitnym zabarwieniu wody są jedynym tego rodzaju obiektem w Polsce. Rezerwat stanowi również ostoję licznych ptaków wodnych. Usytuowany jest w dorzeczu Wisły w zlewni rzeki Pilicy. Turystów przyciąga tam zwłaszcza ciekawe zjawisko: wypływające z dna źródła wody podnoszą piasek znajdujący się na dnie do góry, co stwarza wrażenie jego „wrzenia”. Przez wodę (ok. 2-3 metry) „gotujący się” piasek wydaje się mieć barwę zielono-niebieską. Jeszcze jakiś czas temu wydajność źródeł wynosiła około 220 litrów wody na sekundę, obecnie zmalała do około 80 litrów. Jest to spowodowane głównie zmianą stosunków wodnych, obniżeniem poziomu wód gruntowych w okolicy, jak również bliskością rurociągu czerpiącego wodę dla Łodzi.

 

Rezerwat „Góra Chełmo”
Utworzony w 1967 roku, rozciąga się na powierzchni 41,44 ha w leśnictwie Masłowice (Nadleśnictwo Radomsko). Celem ochrony rezerwatowej jest zachowanie ze względów naukowych, dydaktycznych i krajobrazowych wzgórza porośniętego lasem mieszanym, zbudowanego z piasków albskich, dolnokredowych oraz znajdującego się na nim grodziska prehistorycznego. Na siedliskach lasu świeżego i lasu mieszanego występuje drzewostan wielogatunkowy i wielowiekowy z udziałem dębu, graba, sosny, buka, osiki, brzozy w wieku do 150 lat. Góra Chełmo stanowi największe wzniesienie w tej okolicy, wynoszące 323 m n.p.m. Jest zbudowana z piaskowców albskich dolnokredowych z domieszką żelaza i tworzy litą skałę. Jest ona ostańcem denudacyjnym pięknie wkomponowanym w krajobraz otoczenia. Góra Chełmo była kiedyś grodem obronnym, zbudowanym w X wieku, po którym pozostało do dziś grodzisko otoczone wysokim wałem, głęboką fosą i dwoma niższymi wałami okrężnymi.

 

Rezerwat „Żądłowice”
Obejmuje obszar lasu o powierzchni 138,79 ha w nadleśnictwie Żądłowice (Nadleśnictwo Spała) i został utworzony w 1968 roku. Celem ochrony jest zachowanie ze względów naukowych i dydaktycznych niespotykanego w lasach polskich układu siedlisk, występujących w związku z zaistniałym układem warunków hydrologicznych oraz związanych z nimi typów lasów. Różnorodność warunków fizjograficznych i siedliskowych stała się przyczyną mozaikowego udziału drzewostanów, gdzie lasy sosnowe poprzedzielane są pasami olszyn.

 

Rezerwat „Białaczów”
Utworzony w 1967 roku, rozciąga się na obszarze 22,55 ha w leśnictwie Białaczów (Nadleśnictwo Opoczno). Tworząc go, kierowano się ideą zachowania wielogatunkowego zespołu leśnego z dużym udziałem sosny, dębu, brzozy, olchy, jesionu, lipy, wiązu, świerka i graba w wiek do 190 lat. Na siedliskach lasu wilgotnego, lasu świeżego, lasu mieszanego i boru mieszanego świeżego występują drzewostany wielogatunkowe i wielowiekowe z bogatym podszyciem i runem. Wartości krajobrazowe rezerwatu zwiększa bezpośrednie sąsiedztwo pałacu Małachowskich (obecnie siedziba Domu Starców) wraz z parkiem. Obiekty te harmonijnie łączą w sobie piękno architektury i przyrody.

 

Rezerwat „Jeleń”
Zajmuje 47,19 ha. Znajduje się w leśnictwie Jeleń „Nadleśnictwo Opoczno) i został utworzony w 1976 roku. Obejmuje niemal wszystkie rodzaje siedlisk i zbiorowisk leśnych występujących w Puszczy Pilickiej od grądów do borów, na których zachowały się drzewostany wielogatunkowe i różnowiekowe o charakterze naturalnym, z udziałem sosny, jodły, świerka, dębu, brzozy, olszy, osiki, graba w wieku do 170 lat. Wśród drzewostanów zdarzają się drobne fragmenty bagien śródleśnych, co sprzyja bytowaniu zwierzyny i ptactwa.

 

Rezerwat „Gaik”
Zajmuje 32,86 ha. Utworzony został w 1976 roku, usytuowany w leśnictwie Małe Końskie (Nadleśnictwo Opoczno). Jest to jeden z najbogatszych, dobrze zachowanych i zbliżonych do naturalnych fragmentów dawnej Puszczy Pilickiej. Na siedliskach lasu świeżego i lasu mieszanego występują fragmenty zbiorowisk leśnych złożonych głównie z sosny, dębu i graba z domieszką świerka, osiki i brzozy. Część drzewostanów wykazuje strukturę piętrową – w pierwszym piętrze występuje sosna i dąb w wieku 160-200 lat, a w piętrze dolnym – grab, osika i dąb w wieku 40-60 lat.

 

Rezerwat „Błogie”
Zajmuje 69,48 ha. Utworzony został w 1976 roku, również w leśnictwie Małe Końskie (Nadleśnictwo Opoczno). Znajdują się tam największe na obszarze Puszczy Pilickiej drzewostany jodłowe. Poza tym osobliwością przyrodniczą rezerwatu jest drzewostan sosnowo-dębowy o strukturze piętrowej, ze starodrzewiem w wieku do 190 lat. Sąsiedztwo Zalewu Sulejowskiego, gdzie ulokowano liczne ośrodki wypoczynkowe, powoduje, że teren ten jest bardzo atrakcyjny turystycznie.

 

Rezerwat „Twarda”
Utworzony został w 1976 roku. Obejmuje obszar 23,48 ha w leśnictwie Trzebiatów (Nadleśnictwo Opoczno). Znajdują się tam ciekawe, wielowiekowe i wielogatunkowe drzewostany pochodzenia naturalnego rosnące na siedliskach lasu świeżego, lasu mieszanego i boru mieszanego świeżego z udziałem jodły, sosny, brzozy, graba i dębu w wieku do 200 lat.

 

Rezerwat „Konewka”
Zajmuje obszar lasu o powierzchni 99,91 ha znajdujący się w leśnictwie Konewka (Nadleśnictwo Spała). Został utworzony w 1978 roku. W tym wypadku chodzi o zachowanie fragmentu lasu o charakterze naturalnym, należącego do zespołu świetlistej dąbrowy. Na siedliskach lasu mieszanego świeżego, które stanowi przeważające tło rezerwatu, występują drzewostany mieszane. Równowaga biologiczna w rezerwacie została w pewnym stopniu zachwiana niewłaściwą gospodarką łowiecką w całym obrębie Spały.

 

Rezerwat „Łuszczanowice”
Obejmuje powierzchnię 40,86 ha w leśnictwie Łuszczanowice (Nadleśnictwo Bełchatów). Został utworzony w 1979 roku. Przedmiotem ochrony jest tam las jodłowy z drzewostanem naturalnego pochodzenia na granicy zasięgu przy północnej krawędzi Wyżyny Małopolskiej. Na siedlisku lasu świeżego z fragmentami lasu mieszanego dominuje jodła z domieszką świerka, dęba szypułkowego, graba, brzozy brodawkowatej i osiki w wieku do 90 lat. Jodła rośnie tam bardzo dynamicznie i występuje zarówno w drzewostanie głównym, podroście, jak i w podszyciu. Jest to jedyny płat drzewostanów jodłowych naturalnego pochodzenia na terenie Nadleśnictwa Bełchatów. Celem rezerwatu, oprócz oczywiście zachowania naturalnego systemu ekologicznego lasu jodłowego na niżu było stworzenie miejsca badań i obserwacji ewentualnych oddziaływań kopalni węgla brunatnego i elektrowni w Bełchatowie, odległych od rezerwatu 8-10 kilometrów w linii prostej.

 

Rezerwat „Kruszewiec”
Utworzony w roku 1979, obejmuje obszar lasu o powierzchni 50,51 ha w leśnictwie Kruszewiec (Nadleśnictwo Spała). Zasadniczym celem utworzenia tego rezerwatu jest zachowanie fragmentu wielogatunkowego lasu liściastego z udziałem jodły na granicy jej zasięgu. Rezerwat jako naturalny drzewostan liściasty tworzy typową, a zanikającą fitocenozę grądu w odmianie geograficznej małopolskiej, stanowi wielką wartość naukową, ale jest to też miejsce, które warto odwiedzić w celach turystycznych.

 

Rezerwat „Łaznów”
Jest to obszar lasu o powierzchni 60,83 ha w leśnictwie Łaznów (Nadleśnictwo Brzeziny) istniejący od 1969 roku. Celem ochrony jest zachowanie fragmentu lasu jodłowego naturalnego pochodzenia na granicy zasięgu jodły. Do najcenniejszych składników runa należy: widłak wroniec – gatunek górski, charakterystyczny dla karpackiego boru świerkowego oraz gwiazdnica długofalista – rzadko spotykany gatunek borealny.

 

Rezerwat „Wielkopole”
Utworzony w 1984 roku, obejmuje obszar lasu o powierzchni 42,08 ha w leśnictwie Wielopole (Nadleśnictwo Piotrków Trybunalski). Głównym zadaniem rezerwatu jest zachowanie naturalnego drzewostanu jodłowego w naturalnej biocenozie leśnej i ochrona niektórych gatunków zielnych. Najcenniejszym i dominującym składnikiem drzewostanu jest jodła występująca w formie wielowiekowej (50-140 lat) i wielowarstwowej. Jej duży udział w warstwie podrostów świadczy o dynamiczności, prężności i naturalności w fitocenozie leśnej. Z roślin zielnych szczególnej ochronie podlegają tam: okazy kwitnącego i owocującego bluszczu na granicy zasięgu kwitnienia oraz zachowanie naturalnych stanowisk widłaka wrońca, trzeba to mieć więc na uwadze.

 

Rezerwat „Taraska”
Ma powierzchnię 26, 66 ha. Znajduje się w leśnictwie Jaksonek (Nadleśnictwo Opoczno). Został utworzony w 1984 roku. Obiektem ochrony jest: zachować stanowisko zimziołu północnego poza granicą zasięgu; ochrona stanowisk gatunków chronionych: widłaka goździstego, widłaka jałowcowatego, wawrzynka wilczełyko; ochrona gatunków rzadkich: przytulia okrągłolistna oraz zachowanie starodrzewia sosnowego z domieszką świerka w wieku do 100 lat charakterystycznego dla doliny Pilicy.

 

Rezerwat „Sługocice”
Istniejący od 1984 roku, o powierzchni 8,57 ha w leśnictwie Sługocice (Nadleśnictwo Opoczno). Głównym zadaniem rezerwatu jest utrzymanie i ochrona żywca dziewięciolistnego, gatunku górskiego znajdującego się na stanowisku wyspowym poza granicą zasięgu. Szczególnie cenne jest tam bogato wykształcone, wielogatunkowe runo z całym szeregiem roślin objętych ochroną bądź występujących rzadko.

 

Inne atrakcje

Ponadto na terenie dawnego województwa piotrkowskiego uznano 142 obiekty przyrodnicze za pomniki przyrody. Warto odwiedzić je podczas pieszych wędrówek po tych terenach czy wycieczki samochodowej. Jest to: 136 starych drzew rosnących w formie pojedynczej, 2 grupy drzew, 3 aleje oraz 1 głaz narzutowy. Do najcenniejszych okazów należy:

– aleja modrzewiowa (12 sztuk) w parku w Kobielach Wielkich. Są to modrzewie o grubości pni 200-300 centymetrów;

– cis drzewiasty o obwodzie 190 centymetrów, wysokości 3 metry i wieku ok. 1000 lat oraz 2 dęby o obwodzie 350 centymetrów, rosnące w parku Odrowążu, gmina Kobiele Wielkie;

– sosna imienia majora Hubali o obwodzie 190 centymetrów, wysokości 20 metrów, wieku 150 lat, rosnąca w leśnictwie Królówka, gmina Poświętne;

– 4 lipy drobnolistne oraz 4 dęby szypułkowe o obwodach pni 200-400 centymetrów, rosnące w parku w Kruszowie, gmina Tuszyn,

– aleja lipowa – 34 sztuki drzew o obwodach pni do 300 centymetrów, w parku w Wolborzu;

– 2 dęby o obwodach 590-5640 centymetrów, rosnące w parku w Dłutowie;

– dąb o obwodzie 650 centymetrów, rosnący w Wielgomłynach przy plebanii w ogrodzie;

– białodrzew o obwodzie 600 centymetrów w parku w Ujeździe;

– 3 dęby szypułkowe, 2 topole kanadyjskie, 1 lipa drobnolistna, o obwodach pni 350-800 centymetrów, w parku w Żerominie, gmina Tuszyn;

– platan klonolistny, 4 topole białe, 1 topola późna, o obwodach pni 320-550 centymetrów, w parku w Lubiakowie, gmina Wolbórz;

– 3 lipy drobnolistne, 2 kasztanowce o obwodzie pni 330-410 centymetrów, w parku w Lasowicach, gmina Koluszki.

Oceń

Leave a Reply

Witryna wykorzystuje Akismet, aby ograniczyć spam. Dowiedz się więcej jak przetwarzane są dane komentarzy.