Przyjeżdżając pociągiem lub autokarem do Częstochowy, zwiedzanie zespołu klasztornego na Jasnej Górze warto zacząć od spaceru po jasnogórskich parkach. Najczęstszym kierunkiem wybieranym przez pątników jest szeroki, środkowy pasaż spacerowy przecinający park na dwie części.
Tuż przy wejściu do parku został usytuowany pomnik księdza Jerzego Popiełuszki, kapelana „Solidarności”. Męczeńsko zamordowany przez komunistyczną, tajną milicję stał się symbolem walki duchowej o wolność i niepodległość narodu polskiego. Wychodząc z parkowych alei staje się przed pięknym widokiem przedstawiającym panoramiczny widok Jasnej Góry.
Od początku
Przyjeżdżając autokarem lub własnym samochodem coraz częściej wchodzi się do sanktuarium od strony parkingu, po zachodniej części klasztoru, przez Bramę Papieską z uwidocznionym na niej herbem Jana Pawła II.
Tradycyjne wejście do zespołu klasztornego wiedzie jednak od strony południowej, poprzez cztery kolejno wybudowane bramy. Przechodząc przez plac z wybrukowanym herbem zakonu paulinów, przedstawiającym palmę z krukiem trzymającym bochenek chleba w dziobie i siedzącym na jej koronie oraz prężącą się parę lwów, opartą na jej pniu, dochodzi się do pierwszej z bram, nazwanej od nazwiska jej fundatora Bramą Lubomirskich. Kamienna brama powstała w roku 1723. Umieszczono nad nią dwustronną rzeźbę świętego Michała Archanioła oraz namalowano obraz Matki Boskiej Częstochowskiej. Całość dopełniają figury świętego Pawła I Pustelnika i świętego Antoniego Opata.
Z okazji planowanego przybycia na Jasną Górę króla Stanisława Augusta Poniatowskiego w 1767 roku powstała następna brama nazwana z tej okazji jego imieniem. Jednak wizyta króla nigdy nie nastąpiła. Był to obok Stanisława Leszczyńskiego jedyny król, który nie odwiedził Jasnej Góry. W 1955 roku płaskorzeźbę z popiersiem króla w medalionie, z łacińskim napisem: „Stanisław, Król Polski”, zastąpiono płaskorzeźbą Matki Boskiej Częstochowskiej autorstwa Zofii Trzcińskiej – Kamieńskiej i zmieniono nazwę na Bramę Matki Boskiej Królowej Polski.
Trzecia brama powstała w 1641 roku, nosi nazwę Matki Boskiej Bolesnej. Była drewnianą konstrukcją, za którą znajdował się zwodzony most umożliwiający wejście do klasztoru. W 1891 roku drewnianą bramę zastąpiła kamienna. Zaś zwodzony most na początku XX wieku rozebrano i połączono z klasztorem kamiennym, stałym przejściem. W zwieńczeniu bramy znajduje się wnęka z kamienną rzeźbą Matki Boskiej z żelaznym mieczem utkwionym w sercu.
Ostatnią bramą, wiodącą do środka, jest brama zwana Bramą Wałową lub Jagiellońską. Została ona wzniesiona po roku 1631 podczas prac nad budową jasnogórskich umocnień obronnych. W 1670 roku dobudowano jeszcze jedną kondygnację przeznaczoną na skład broni. Bramę zamykał most zwodzony, który podnoszono i zamykano w czasie trwających oblężeń twierdzy. Przechodząc przez bramę można zobaczyć malowidło przedstawiające księcia Władysława Opolczyka jako fundatora klasztoru, stojącego wśród paulinów i obdarowującego ich cudownym obrazem.
Poza bramami
Wchodząc na główny dziedziniec widzi się na wprost budynki, w których znajdowały się gościnne pokoje dla dostojników. Pokoje te zwano Pokojami Królewskimi. Reguła zakonu zabraniała bowiem przebywania w pomieszczeniach klasztornych wszelkim osobom poza mnichami. Na dole budynku znajdowała się w poprzednich wiekach apteka, prowadzona przez braci zakonnych, lecz zlikwidowana na polecenie cara.
Wieża Jasnogórska
Tuż przy Pokojach Królewskich usytuowana jest wieża. Wybudowana w latach 1617-1620 była wielokrotnie odbudowywana z powodu trawiących ją pożarów. Ostatni miał miejsce w 1900 roku. Spowodowany został przez grupę wiwatujących pątników. Wystrzeliwane sztuczne ognie podpaliły jaskółcze gniazda na najwyższej kondygnacji i spowodowały pożar drewnianej części konstrukcji wieży. Obecna, szósta z kolei, powstała w 1906 roku i mierzy 106,30 metrów. Jest wyższa o 17 metrów od swojej poprzedniczki. Prowadzi na nią 519 metalowych stopni. Ostatnie badania pokazują, iż wieża odchylona jest od pionu o 78 centymetrów. Nastąpiło to wskutek prowadzonych prac restauracyjnych jasnogórskich wałów, bądź wskutek osuwania się podłoża, na którym wybudowana jest wieża. Dolna część wieży jest murowana i obłożona szydłowieckim piaskowcem. Umieszczony jest na niej belgijski zegar z 36 dzwonami i dzwonkami wygrywający co piętnaście minut melodie kościelne. Natomiast górna część wieży stanowi metalową konstrukcję wykończoną miedzianą blachą. Wieżę zdobią w murowanej części cztery rzeźby wykonane przez częstochowskiej rzeźbiarza Władysława Rudlickiego. Przedstawiają one świętego Pawła I Pustelnika, świętego Floriana, świętego Królewicza Kazimierza i świętą Królową Jadwigę. Na najwyższej kondygnacji znajdziemy również cztery rzeźby świętych: świętego Wojciecha, świętego Stanisława, świętego Augustyna i świętego Papieża Leona XIII wykonane przez Piusa Welońskiego. Wierzchołek wieży zakończony jest metalowym krzyżem świecącym nocą dzięki palącym się lampkom. Pod krzyżem umieszczony jest kruk z rozpostartymi skrzydłami, trzymający w dziobie bochenek chleba. Z okazji nowego millenium wieżę odrestaurowano.
Najważniejsze części
Kaplica Cudownego Obrazu Matki Bożej usytuowana jest z boku kaplicy. Możemy się do niej dostać przechodząc przez bazylikę lub idąc na wprost pod wieżą. Skręcając w prawo, ujrzymy szerokie podwójne drzwi prowadzące do Kaplicy. Obiekt ten składa się z trzech części. Najstarsza, usytuowana na samym końcu, to część gotycka, zwana prezbiterium. Wzniesiona została w latach 1429-1450. Następne prace były w latach 1641-1644, wtedy to dobudowano trójnawową część barokową i oddzielono prezbiterium od reszty kaplicy ręcznie robioną metalową kratą – darem miasta Gdańska dla Jasnej Góry. Wystrój kaplicy też postanowiono zmienić.
Cudowny Obraz
W 1650 roku wielki kanclerz koronny Jerzy Ossoliński ufundował nowy, wspaniały ołtarz dla Cudownego Obrazu. Czarny, w kolorze hebanu, ołtarz z marmuru dębnickiego wraz z bogato zdobionymi srebrnymi elementami wykonano w stylu barokowym. Najważniejszym elementem prezbiterium jest obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem umieszczony w centralnym miejscu ołtarza. Obraz zakrywa srebrna zasłona z 1637 roku, która przy dźwiękach fanfar podnosi się i opuszcza kilka razy dziennie. Znajdziemy tam także złotą różę – dar papieża Pawła VI. Ta niezwykła róża przywieziona została do Częstochowy dopiero w 1979 roku przez papieża Jana Pawła II, który jako głowa państwa watykańskiego złożył swoją pierwszą wizytę na Jasnej Górze. Z lewej strony obrazu umieszczone jest złote jabłko i berło – dar polskich kobiet za zwycięską obronę Warszawy w 1920 roku. Ocalenie Polski przed wojskami sowieckimi nazwano „Cudem nad Wisłą”, gdyż przypuszczano, że odbyło się to dzięki opiekowaniu się Polską przez Matkę Bożą. W dobudowanej części kaplicy znajduje się pięć ołtarzy.
Ołtarz Chrystusa Ukrzyżowanego
Na szczególną uwagę zasługuje ołtarz Chrystusa Ukrzyżowanego z XV-wiecznym krucyfiksem, wykonywanym w szkole Wita Stwosza. Niezliczone wota dziękczynne zdobią wszystkie ściany tej części kaplicy. Pozostawione dary są wyrazem wdzięczności za łaski i cuda, jakich doznali pielgrzymi za wstawiennictwem Matki Boskiej. W 1929 roku, w miejscu XVIII-wiecznego przedsionka, dobudowano trzecią część kaplicy zwaną przybudówką, gdzie w niszy po lewej stronie, umieszczono urnę z prochami przeora ojca Augustyna Kordeckiego – dowodzącego bohaterską obroną Jasnej Góry w czasie najazdu szwedzkiego w 1655 roku.
Cudowny obraz znajdujący się w ołtarzu prezbiterium Kaplicy Najświętszej Maryi Panny ma dość niezwykłą historię. Słowne przekazy mówią, iż został on namalowany przez świętego Łukasza Ewangelistę na deskach stołu z Nazaretu, przy którym zasiadała święta Rodzina. Obraz został namalowany w stylu bizantyjskim, w odcieniach delikatnych brązów. Z obrazu przedstawiającego Maryję i jej maleńkiego syna Jezusa, bije powaga i pobożność. Obraz z Jerozolimy został przywieziony przez świętą Helenę do Konstantynopola i ofiarowany jej synowi Konstantynowi Wielkiemu. Następnie obraz został przekazany Karolowi Wielkiemu przez cesarza Nicefora. Karol Wielki obdarował tym obrazem ruskiego księcia Lwa, który przywiózł go do swych posiadłości i umieścił na zamku w rosyjskim Bełzie. Podczas toczących się na Rusi walk, węgierski król Ludwik przekazał obraz swemu namiestnikowi, Władysławowi Opolczykowi. Ten zaś przywiózł go do Częstochowy. Obdarowując nim paulinów, przybyłych tam w 1382 roku, zapoczątkował ponad 600-lecie sprowadzenia najświętszego wizerunku na Jasną Górę. Przyczynił się w ten sposób do powstania kultu Matki Boskiej Częstochowskiej. Obraz Matki Boskiej od samego początku miał cudowną moc przejawiającą się w licznych, niezwykłych uzdrowieniach ludzi.
To warto zobaczyć
Kaplicę z bazyliką łączy przejście z widoczną po lewej stronie zakrystią, dobudowaną w latach 1653-1659. W długiej na 19 metrów i szerokiej na 10 metrów zakrystii znajdują się misternie wykonane, drewniane meble. Ściany nad nimi zdobią obrazy ukazujące życie pustelników. Sklepienie ozdobione jest freskami wykonanymi przez Karola Dankwarta w XVII wieku.
Bazylika
Bazylika pod wezwaniem Krzyża Świętego i Matki Boskiej Częstochowskiej, znajdująca się obok kaplicy, została wzniesiona na początku XV wieku w stylu gotyckim. Obecną rangę zyskała w 1906 roku. Wcześnie istniała jako kościół pod wezwaniem Znalezienia Krzyża Świętego i Narodzenia Najświętszej Marii Panny. Jej obecny wygląd barokowy pochodzi z okresu po roku 1690, kiedy to została zniszczona część sufitowa bazyliki. Płonący fragment wieży kościelnej spadł do wnętrza kościoła i spowodował jego ogromne zniszczenia. Wkrótce wykonano nowe sklepienie, które ozdobiły sztukaterie i freski Karola Dankwarta. Obecny ołtarz główny wzniesiono w latach 1725-1728 dzięki fundacji wojewody mazowieckiego Stanisława Chomentowskiego. Architektem był Jakub Antoni Buzzini. Centrum ołtarza przedstawia scenę Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny, którą anioły unoszą do nieba. Matka Boska znajduje się w otoczeniu czterech Ewangelistów, u góry widzimy też postacie świętego Piotra i Pawła. Ołtarz główny przemawia do wszystkich dynamiką i ekspresją postaci. Z boku widać ustawiony tam tron biskupi.
Części Bazyliki
Bazylika jest okazałą budowlą, bogato zdobioną i kunsztownie wykonaną. Wszędzie widzimy tam ozdobne marmury i wspaniałe złocenia. Po prawej stronie nawy bocznej znajdują się trzy XVII-wieczne kaplice, wykonane na wzór kaplicy króla Zygmunta na Wawelu. Pierwsza z nich nosi nazwę świętego Pawła Pustelnika, zwana jest również, od nazwiska jej fundatorów, kaplicą Denhoffów. Następna kaplica wykonana jest z dwóch kondygnacji. Górna nosi nazwę Serca Pana Jezusa, zwana jest również kaplicą Jabłonowskich, także od nazwiska jej fundatorów. Dolna kaplica nosi nazwę kaplicy Świętych Relikwii z uwagi na zgromadzone w niej święte relikwie. Wchodząc do bazyliki od strony dziedzińca przechodzimy przez kruchtę, na końcu której widzimy kaplicę świętego Antoniego Padewskiego.
Skręcając w prawo, mijamy wspaniałe, dwuskrzydłowe, finezyjnie rzeźbione drewniane drzwi prowadzące do wnętrza bazyliki. Przekraczając próg bazyliki oglądamy robiące wrażenie, bogato zdobione wnętrze. Nad nami, tuż przy wejściu, znajduje się chór, na którym umieszczono wspaniałe, barokowe, XVIII-wieczne organy, zrekonstruowane w połowie XX wieku. Gdy przejdziemy przez całą bazylikę, tuż przed ołtarzem, po prawej stronie, zobaczymy drzwi prowadzące do przedsionka przy zakrystii. Szerokimi, drewnianymi schodami wchodzimy do Sali Rycerskiej. Wczesnobarokowa sala została dobudowana w 1647 roku. Ściany jej ozdobione zostały XVII-wiecznymi obrazami, wykonanymi przez anonimowych twórców, ukazującymi historię klasztoru. Wcześniejsza nazwa, Sala Sejmowa, nawiązywała do obrad sejmu Rzeczypospolitej, jakie odbywały się w niej za czasów króla Jana Kazimierza. Sala ta była również świadkiem hołdu Kozaków Zaporoskich w 1661 roku. Dziś salę zdobią wojskowe sztandary z I i II wojny światowej oraz gabloty ze zdjęciami z pielgrzymek papieża Jana Pawła II. W sali tej odbywają się też ważne spotkania i pokazy artystyczne.
Przed wejściem do Sali Rycerskiej możemy zobaczyć malowidła przedstawiające poczet papieży oraz poczet władców Węgier. Zobaczymy tam również liczne wizerunki władców Polski anonimowego autora, odmienne od tych, które przedstawił Jan Matejko. Poczet ten nie zaczyna się od Mieszka I, lecz sięga pamięcią do najstarszych dziejów Polski. Dzięki temu możemy zobaczyć, jak wyglądali legendarni władcy Polan i Wiślan. W Sali Rycerskiej znajdziemy również drzwi, prowadzące do zamkniętej dla zwiedzających części klasztoru. Dalej znajdują się pomieszczenia klasztoru dostępne tylko dla braci zakonnych.
Refektarz
Urokliwym pomieszczeniem niedostępnym dla wszystkich zwiedzających jest Refektarz. Wybudowany w drugiej połowie XVII wieku jest reprezentacyjną salą klasztoru, w której przyjmowani są wybitni goście, jak przywódcy państw, kardynałowie i biskupi oraz księża pielgrzymi. Na co dzień stołują się w nim zakonnicy.
Sufit, na który mogą spoglądać zakonnicy, ozdobiony jest malowidłami wykonanymi przez Karola Dankwarta, umieszczonymi w dekoracyjnej sztukaterii. Pomieszczenie to było świadkiem przyjęcia z okazji zaślubin w 1680 roku króla Michała Korybuta Wiśniowieckiego z austriacką arcyksiężną Eleonorą Habsburg.
Biblioteka
Kolejnym wzbudzającym zachwyt miejscem jest Biblioteka. Zbudowana w latach 1737-1739 na piętrze stanowi dwukondygnacyjne pomieszczenie, którego ściany zdobią drewniane boazerie i regały na zbiory biblioteczne wykonane przez paulinów. Sufit biblioteki pokryty jest delikatnymi freskami przedstawiającymi motywy chrześcijańskie. Wszystkie dzieła oprawione są w drewniane futerały, których grzbiety wykończone są skórą i złoceniami. Zawierają one ponad siedemnaście tysięcy woluminów, w tym osiem tysięcy starodruków i średniowiecznych rękopisów.
Muzeum
Będąc na zewnętrznym dziedzińcu klasztoru, na wprost Kaplicy Najświętszej Maryi Panny, zobaczymy wejście do Muzeum 600-lecia Jasnej Góry, mieszczącego się w dawnych pomieszczeniach wozowni i drukarni. Obecna wystawa, poprzez bogatą kolekcję anonimowych obrazów, ukazuje nam dzieje zakonu paulinów oraz kultu Cudownego Obrazu. Całość dopełniają zbiory pamiątek i instrumentów muzycznych po kapeli jasnogórskiej. Na uwagę zasługują historyczne dokumenty związane z powstaniem jasnogórskiego sanktuarium. Są to oryginały nadania przez Władysława Opolczyka w 1382 roku Paulinom, praw do jasnogórskiego wzgórza i dokumenty potwierdzające ten przywilej wystawiony przez króla Władysława Jagiełłę w 1393 roku. Zobaczymy tam także medal Pokojowej Nagrody Nobla dla Lecha Wałęsy i dary papieża Jana Pawła II.
Sala Przeora
Obok Muzeum 600-lecia, z jego prawej strony, znajduje się wejście do bardzo dużej, nowej sali, powstałej w wałach obronnych jasnogórskiej twierdzy. Sala ta posiada nowoczesną konstrukcję żelbetową. Widać tam wysoki kunszt inżynierski. Nosi nazwę Sali Przeora Ojca Augustyna Kordeckiego. Przechodząc przez nią dojdziemy do nowego muzeum, które powstało podczas remontu wałów jasnogórskich. Jest to odkryty fragment murów Bastionu świętego Rocha z okresu wojen szwedzkich. Urządzono w nim pokaz pamiątek narodowych, mundurów żołnierskich, militariów, szabli i buław oraz odznaczeń i zbiorów medali. Wystawiono też makietę przedstawiającą obronę Jasnej Góry przed Szwedami w 1655 roku. Jest to nowa ekspozycja w oryginalnie urządzonych pomieszczeniach, godna obejrzenia.
Arsenał
Z lewej strony muzeum usytuowany jest budynek wzniesiony w 1680 roku, zwany Arsenałem. Dawniej przechowywano w nim broń i amunicję. Po wejściu Rosjan do twierdzy w 1813 roku zostały one zrabowane i wywiezione. Dziś jego pomieszczenia służą tylko do ekspozycji dawnego oręża wojskowego. Można tam zobaczyć halabardy, tarcze, hełmy, moździerze, muszkiety, strzelby czy białą broń, jak szable, szpady i sztylety. Pokazano również bogate zbiory orderów i odznaczeń. Na ścianie wisi obraz przedstawiający oblężenie Jasnej Góry z czasów „potopu szwedzkiego” i eksponaty związane z tymi wydarzeniami. Arsenał zawiera także wiele darów od królów i hetmanów polskich, ofiarowanych w podziękowaniu za opiekę Najświętszej Maryi Panny. W oszklonych gablotach znajdziemy również modlitewniki i różańce zesłańców polskich na Sybir z 1863 roku oraz więźniów z obozów zagłady z czasów II wojny światowej. Część zbiorów z Arsenału przeniesiono do muzeum w bastionie świętego Rocha.
Sala Papieska
Wychodząc z arsenału, po prawej stronie, zobaczymy wejścia do pomieszczeń, które przeznaczono na Salę Papieską nazwaną imieniem Jana Pawła II. Sala ta również powstała w latach 90 XX wieku podczas prac remontowych wałów jasnogórskich. W miejscu, gdzie z wnętrza wałów obronnych wybrano ziemię i skały, wybudowano wielką salę, która służy organizowaniu zgromadzeń wiernych, takich jak kongresy, sympozja i odczyty. Powstała sala posiada bardzo nowoczesną architekturę i jest wybitnym dziełem inżynierskim. Stąpając po jasnogórskich wałach często nie domyślamy się, że pod spodem znajdują się ogromne sale zgromadzeń.
Sala Maryjna
Tuż przy wejściu na dziedziniec, po prawej stronie, obok bramy wejściowej, znajduje się Sala Maryjna. Powstała w miejscu dawnych budynków mieszkalnych dla pracowników. Wzniesioną w 1920 roku „spowiednicę” przemianowano w latach 50 XX wieku na Salę Maryjną i zmieniono jej przeznaczenie. Organizuje się w niej wszelkie wystawy związane z życiem sanktuarium jasnogórskiego i Kościoła w Polsce.
Wieczernik i inne obiekty
Z prawej strony dziedzińca znajdujemy również przylegający do bazyliki Wieczernik. Powstał on w latach 1921-1927 w miejscu dawnego cmentarza Paulinów. Wchodzimy do niego przez zespół trzech szeregowo usytuowanych bram, wykonanych z ręcznie kutych metalowych elementów, umieszczonych w kamiennym murze. Krużgankowy charakter budowli pozwala nam na przechadzkę pod arkadami. Możemy tędy dojść do dwupoziomowej kaplicy zwieńczonej rzeźbą Zbawiciela. Od wielu lat, zimą, ustawiana jest na centralnym placu Wieczernika „żywa” szopka bożonarodzeniowa z prawdziwymi zwierzętami, które mieszkają tam w specjalnie przygotowanych, drewnianych zagrodach. Stanowi ona wielką atrakcję dla zwiedzających, szczególnie dzieci.
Wracając na dziedziniec widzimy szerokie, kamienne schody prowadzące nas na jasnogórskie wały. To tam znajdziemy zespół 14 pomników. Są to stacje zwane Drogą Krzyżową. Została ona zaplanowana pod koniec XIX wieku przez cech rzemieślników. Zaprojektowana przez Stefana Szyllera, a wykonana w latach 1900-1913 przez rzeźbiarza Piusa Welońskiego stanowi jeden ze stałych punktów zwiedzania jasnogórskiego zespołu klasztornego. Pozwala na modlitwę w plenerze oraz podziwianie z zewnątrz wszystkich obiektów architektonicznych.
Idąc szlakiem Drogi Krzyżowej mijamy kolejno cztery bastiony. Pierwszym jest Bastion Lubomirskich zwany tak od nazwiska jego fundatora. Następnym jest Bastion świętego Rocha oraz przedstawiona na nim ekspozycja obronna z czasów najazdu szwedzkiego. Kontynuując spacer po jasnogórskich wałach dochodzimy do północno-wschodniego bastionu zwanego Bastionem Szaniawskich (lub świętej Trójcy), na którym zobaczymy postawiony pod koniec XX wieku pomnik największego Polaka papieża Jana Pawła II.
Idąc wzdłuż wschodniej ściany jasnogórskich murów zwanej Wielkim Szczytem przechodzimy pod specjalnie wykonanym zewnętrznym ołtarzem, gdzie corocznie w wielkie święta religijne odprawiane są uroczyste msze święte. Do zgromadzonej przed murami wielotysięcznej rzeszy wiernych, przybyłych w pielgrzymkach na Jasną Górę, przemawiają dostojnicy kościelni. Roztacza się stamtąd przepiękny widok na plac i parki jasnogórskie oraz Aleje Najświętszej Maryi Panny.
Dochodząc do południowo-wschodniego bastionu obronnego, zwanego Bastionem Królewskim, ujrzymy pomnik ojca Augustyna Kordeckiego. Obok niego w XVII-wiecznej dzwonnicy powstała Kaplica Pamięci Narodu im. ojca Augustyna Kordeckiego. Umieszczono w niej narodowe relikwie oraz urny z prochami zmarłych powstańców i ziemię noszącą ślady polskiej krwi z powstań narodowych z lat 1831 i 1863. Nie zapomniano o żołnierzach z I i II wojny światowej z wszystkich pól bitew oraz z wojny obronnej przeciw Sowietom z 1920 roku. Spoczywają tam także prochy powstańców warszawskich z 1944 roku, żołnierzy Armii Krajowej, prochy więźniów hitlerowskich obozów zagłady i stalinowskich łagrów. Znajdziemy tam także urny z ziemią noszącą ślady krwi polskich robotników ze zrywów w Poznaniu 1956 roku, Gdańsku 1970 roku, Radomiu 1976 roku czy Śląsku 1981 roku oraz bestialsko zamordowanego księdza Jerzego Popiełuszki.
Niezwykłe miejsce – skarbiec jasnogórski
Obok kaplicy znajduje się wejście do skarbca jasnogórskiego. Pomieszczenie to wzniesiono w latach 1649-1653. Wystrój wnętrza zmieniono na początku XX wieku. Autorem projektu został architekt Adolf Szyszko-Bohusz. W nowych szafach i witrynach znalazły miejsce dary składane jako wyraz wdzięczności wiernych Najświętszej Dziewicy. Zobaczymy tam dary złożone przez sześć wieków. Od biżuterii, różańców, monstrancji czy szat liturgicznych składanych przez rodziny królewskie Jagiellonów, Habsburgów, króla Michała Korybuta Wiśniowieckiego i jego żonę Eleonorę, Jana III Sobieskiego, Stefana Batorego, Augusta III Sasa, królową Bonę, Tadeusza Kościuszkę, po współczesne dary pisarzy, artystów i prymasa Stefana Wyszyńskiego. Znajdziemy też pamiątki od zwykłych ludzi składane w podzięce za zdrowie i ocalenie życia w czasie II wojny światowej. Widać więc, że skarbiec został skarbnicą historii narodu polskiego.
Zwiedzając Jasną Górę, człowiek przenosi się w czasie, kontemplując doznane wrażenia. Pobyt w częstochowskim sanktuarium zostaje w pamięci do końca życia. Dlatego przyjeżdżając tam warto w spokoju i ciszy pobyć w tym miejscu przez cały dzień. Pozytywna energia, jaka bije z tego wzgórza, pozwoli nam nabrać siły i wiary na następne lata życia lub do następnej wizyty w sanktuarium, gdyż trudno tylko raz w życiu odwiedzić to miejsce, drogie i bliskie sercu każdego Polaka.