Przypisy to objaśnienia oraz uwagi, które wiążą się z tekstem głównym za pomocą odsyłaczy. Zazwyczaj odnoszą się one do konkretnego wyrazu, zwrotu czy danego fragmentu tekstu.
Nie każdy umie je odpowiednio stosować, dlatego dzisiaj wyjaśniamy najważniejsze zasady dotyczące ich używania.
Rodzaje przypisów
Wyróżniamy kilka rodzajów przypisów, które stosujemy w zależności od tego, co chcemy objaśnić.
- Przypis źródłowy zwykły, wskazujący źródło pochodzenia cytatu, danych liczbowych itp., np.
1. M. Konopnicka, O krasnoludkach i sierotce Marysi, Warszawa 1994, s. 57.
- Przypis źródłowy rozszerzony, w którym znajdują się zarówno wskazane źródła i pochodzące z nich cytaty, jak i komentarz do przywołanych poglądy, np.
1. Bohater postępował tak, ponieważ… (tutaj wyjaśnienie) – M. Konopnicka, O krasnoludkach i sierotce Marysi, Warszawa 1994, s. 60.
- Przypis odsyłający, w którym odwołujemy się do innych rozdziałów danej pracy czy publikacji, np.
1. Patrz: Rozdział 1.
- Przypis dygresyjny, zawierający pewne dygresje autora na dany temat, pojawiające się na marginesie danych rozważań, zawartych w tekście.
- Poemat polemiczny, zawierający polemikę z przedstawianymi w tekście poglądami.
- Przypis słownikowy,podający słownikowe znaczenie użytych w tekście terminów.
Systemy przypisów
SYSTEM KLASYCZNY
System klasyczny, w którym wprowadza się do tekstu głównego odsyłacze liczbowe lub gwiazdki czy litery, którym odpowiadają identycznie oznaczone przypisy zamieszczone albo na dole strony, alb na końcu rozdziału, albo na końcu książki. Zawierają informację o danej pozycji, m.in. autora, tytuł, miejsce wydania, rok wydania, nr strony itp., a także komentarze.
Numer przypisu możemy umieścić właściwie w każdym miejscu tekstu:
- przy cytacie,
- przy terminie ze słownika,
- na końcu zdania.
Zawsze jednak umieszczamy numer przypisu przed znakiem interpunkcyjnym bez spacji, chyba że w tekście pojawia się cudzysłów, wykrzyknik lub pytajnik – wtedy odnośnik stawiamy po nich.
SYSTEM HARWARDZKI
System harwardzki to system stosowany przede wszystkim w pracach z nauk ścisłych, społecznych oraz przyrodniczych, i jest prostszy niż system tradycyjny. Główną jego zasadą jest podawanie w tekście głównym w nawiasie półokrągłym albo kwadratowym nazwiska autora lub skrótu tytułu gdy chcemy odwołać się do pracy zbiorowej, a także daty wydania i numeru strony.
Przypisy harwardzkie występują w wariantach bez numeru strony lub z numerem strony, w zależności od tego, jak zadecyduje osoba pisząca czy jaki system przypisów preferuje dane wydawnictwo.
Przykłady przypisów harwardzkich:
- (M. Konopnicka, 1994)
- (M. Konipnicka, 1994, s. 51)
Jeżeli autorami danej publikacji są dwie osoby, podajemy oba nazwiska, połączone spójnikiem „i”:
- (T. Lis i H. Lis, 2010, s. 30-40)
Jeżeli autorów jest trzech lub więcej, możemy podać nazwisko pierwszego z nich, a następnie użyć skrótu „i in.” lub, po łacinie, „et al”:
- (J. Kaczyński i in., 2011, s. 50-60)
W przypadku kilku prac tego samego autora które wydane zostały w tym samym roku, aby je odróżnić i wyjaśnić wątpliwości, musimy dodać po dacie publikacji małą literę „a”, „b” itd.:
- (M. Konopnicka, 1990a, s. 11)
- (M. Konopnicka, 1990b, s. 29-32)
- (M. Konopnicka, 1990c, s. 80)
W bibliografii załącznikowej, która stanowi wykaz wykorzystywanej przez nas literatury, musimy zamieścić odpowiednie oznaczenia przy latach wydania, np.:
- Konopnicka M. (1990a), O krasnoludkach i sierotce Marysi, Warszawa, 120 s.
- Konopnicka M. (1990b), Cztery nowele, Warszawa, s. 100.
- Konopnicka M. (1990c), Ludzie i rzeczy, Wrocław, 150 s.
W systemie harwardzkim mamy też przypisy numeryczne, w których odwołujemy się do literatury, dodając w tekście głównym w nawiasie kwadratowym numer pozycji z bibliografii załącznikowej wraz z nr strony, z której pochodzi cytowany fragment:
„Trzeba wiedzieć, że Krasnoludki nie zawsze pod ziemią siedzą. Chętnie mieszkają we wsi, to pod zapieckiem, to pod progiem chaty, a gdzie gospodyni niedbała, gdzie garnki nie nakryte, łupiny nie wymiecione, przędza byle gdzie leży, ser nie wyciśnięty w porę, pomyje nie wylane, drób nie policzony, to figlarze Krasnoludki much natopią w barszczu, śmiecie z kątów na środek izby wymiotą, twarogu ujedzą, nici na motowidle splączą, kury z kojca wypuszczą, cebrzyk przewrócą, co mogą, to napsocą, i dalej pod zapiecek!” [1, s. 10].
Bibliografia do przypisów numerycznych powinna natomiast wyglądać tak:
- Konopnicka M. (1990a), O krasnoludkach i sierotce Marysi, Warszawa, 120 s.
- Konopnicka M. (1990b), Cztery nowele, Warszawa, s. 100.
- Konopnicka M. (1990c), Ludzie i rzeczy, Wrocław, 150 s.
Wstawianie przypisów w programie WORD
- Aby wstawić przypis dolny w programie Word, wystarczy nacisnąć kombinację klawiszy ALT i j, ustawiając wcześniej kursor obok miejsca, w którym chcemy, aby się on pojawił.
- Możemy też wejść do menu Wstaw -> Przypis… i gotowe :)
Jak wstawiać przypisy? – porady video
Wstawianie przypisów dolnych w ramach poszczególnych rozdziałów Word 2010
Formatowanie przypisów dolnych i końcowych OpenOffice Writer
