Dramaty bardzo często sprawiają uczniom problemy interpretacyjne, zwłaszcza jeżeli ich fragment pojawia się na egzaminie maturalnym, jednak niesłusznie.
Wystarczy zapamiętać kilka najważniejszych wskazówek, według których należy analizować tekst dramatyczny – i już nigdy więcej nie sprawi nam to problemu.
- Określ, gdzie i kiedy rozgrywa się akcja:
– czy w utworze określony jest czas akcji? czy bohaterowie podają, kiedy rozgrywa się akcja? czy w didaskaliach są informacje o czasie akcji? czy jakieś szczegóły, np. rekwizyty, stroje, sugerują czas akcji? czy jest to czas historyczny, realistyczny czy abstrakcyjny?
– czy można określić miejsce akcji? jakie są cechy charakterystyczne tego miejsca? czy jest to miejsce przypadkowe, czy może specjalnie wybrane? dlaczego? czy jest to miejsce konkretne czy abstrakcyjne?
- Spróbuj zrekonstruować wydarzenia:
– co się dzieje?
– o czym rozmawiają bohaterowie?
– co jest istotą konfliktu/intrygi?
– czy przedstawione w utworze wydarzenia są prawdopodobne?
– jakie znaczenie dla rozwoju akcji w dramacie ma analizowany fragment?
- Scharakteryzuj bohaterów występujących w tekście:
– kim są bohaterowie występujący w scenie/scenach/utworze?
– jakie są między nimi relacje?
– jakimi zasadami się kierują?
– jakie cechy bohaterów można wyodrębnić?
– czym się interesują?
– na kim/czym im szczególnie zależy?
– czy ujawniają swoje zamiary?
– jakim językiem się posługją?
– czy wspominają inne postaci występujące w dramacie? o kim mówią? jaki jest ich stosunek do innych bohaterów?
- Określ konwencję dominującą w dramacie:
– czy w utworze występuje tragizm?
– czy w utworze występuje komizm? w jakiej odmianie?
– czy mamy do czynienia z groteską?
– czy tekst utrzymany jest w konwencji patosu czy codzienności?
– czy mamy do czynienia z realizmem czy z fantastyką?
– czy utwór jest czysty pod względem rodzajowym?
- Odszukaj konteksty interpretacyjne:
– czy tekst nawiązuje do innych dzieł literatury lub sztuki? do jakich?
– czy tekst jest silnie osadzony w konkretnej stylistyce? w jakiej?
– czy tekst nawiązuje do konkretnej sytuacji historycznej? do jakiej?
– czy biografia autora ma wpływ na ukształtowanie tekstu?
– czy są to nawiązania jawne czy aluzje?
Stosując się do powyższych wskazówek, bez problemu zanalizujesz, dokonasz interpretacji tekstu dramatycznego, zarówno na lekcjach języka polskiego, jak i na egzaminie maturalnym. Powodzenia!
