Bardzo powszechna, także wśród osób lubiących czytanie książek, jest niechęć do poezji i do interpretowania wierszy. Wyniesiona jest ona często ze szkoły i wynika z nieumiejętnego prowadzenia lekcji z poezji przez nauczycieli języka polskiego.
Każdy chyba przynajmniej raz w życiu musiał odpowiedzieć na pytanie, co autor wiersza miał na myśli? I niejednokrotnie trudno było trafić z własną opinią w wąską interpretację nauczyciela.
W interpretacji wiersza chodzi jednak przede wszystkim o to, aby go zrozumieć. Należy pamiętać o tym, że każdy czyta poezję po swojemu, a trzymając się kilku wskazówek, można dotrzeć do sedna każdego niemal utworu.
Warto jeszcze odróżnić ANALIZĘ WIERSZA od INTERPRETACJI WIERSZA. Analiza to omówienie warstwy technicznej wiersza, formy, czyli gatunku, tytułu, rymów czy środków stylistycznych. Interpretacja natomiast to próba przybliżenia sensu utworu.
Pomocne w analizie i interpretacji są: znajomość biografii i twórczości autora, kontekstu filozoficzno-historycznego utworu, czasu powstania utworu, informacje o przynależności poety do konkretnej grupy poetyckiej, nawiązania, np. do obrazów, utworów muzycznych, innych tekstów.
Przystępując do analizy i interpretacji, należy odpowiedzieć na następujące pytania:
1. Kto mówi? – kto jest podmiotem lirycznym w wierszu (pamiętajmy, że nie zawsze autor!), czy podmiot liryczny jest wyeksponowany w wierszu, czy jest kobietą czy mężczyzną, w jakim jest wieku, w czyim imieniu się wypowiada, w jakiej znajduje się sytuacji, czy jest osobą wierzącą, czy można go utożsamić z autorem wiersza?
2. Do kogo mówi? – kto jest adresatem liryczny, czy możemy wskazać konkretnego, imiennego adresata, czy adresatem jest jedna osoba czy grupa osób, pokolenie itp., czy w każdej strofie „ja” liryczne zwraca się do tej samej osoby, czy podmiot liryczny zwraca się do siebie?
3. O czym mówi? – co jest podstawowym tematem wiersza, czy miejsce, w którym znajduje się podmiot liryczny, ma znaczenie, czy wiersz wiąże się z jakąś konkretną datą, epoką, jakie znaczenie ma tytuł, czy jest dedykacja i jakie ma znaczenie, w jakim celu powstał wiersz itp.?
4. W jaki sposób mówi? – czy jest to liryka pośrednia czy bezpośrednia, czy jest to liryka osobista, czy monolog wewnętrzny, jaki gatunek reprezentuje utwór, w jakim stylu został napisany wiersz, jaką formę ma tytuł, do czego nawiązuje motto/dedykacja, co z układem graficznym, czy występuje podział na strofy, czy występują rymy, jakie rymy występują w wierszu, czy występuje regularność w liczbie sylab w każdym wersie, w liczbie wersów w strofie, czy wstępuje średniówka, jaki nastrój dominuje w wierszu, jakich użyto środków stylistycznych, jaki sposób obrazowania – realistyczny czy fantastyczny – wykorzystano, czy występują nawiązania do innych dzieł itp.?
Podane powyżej pytania powinny ułatwić oswojenie nawet najbardziej skomplikowanego wiersza. Powodzenia! :)
