Zdania złożone podrzędnie są to takie zdania złożone, które złożone są z wielu zdań składowych, jedno z nich (zdanie podrzędne) wynika z drugiego (zdania nadrzędnego) i nie zachowuje sensu zastosowane samodzielnie.
Mamy kilka rodzajów zdań złożonych współrzędnie.
Jak rozróżnić zdania złożone podrzędnie?
1. Podmiotowe
– odpowiadają na pytania: kto? co?
– zdanie nadrzędne zawiera wyrażony lub tylko domyślny zaimek wskazujący
– przykład: Cieszy mnie to (co?), że masz dobre oceny (zdanie podmiotowe).
2. Orzecznikowe
– odpowiadają na pytania: kim jest?, jaki jest? czym jest?
– określają orzecznik zdania nadrzędnego.
– przykład: Po wypadku Piotr stał się taki (jaki?), że nikt nie potrafił nawiązać z nim kontaktu (zdanie orzecznikowe).
3. Przydawkowe
– odpowiadają na pytania: jaki? który? czyj? ile?
– zastępują lub uzupełniają przydawkę zdania nadrzędnego
– przykład: Zobaczyłam dziecko (jakie?), które głośno płakało (zdanie przydawkowe).
4. Dopełnieniowe
– odpowiadają na pytania przypadków zależnych, np. kogo? czego? komu? czemu?
– pełnią funkcję dopełnienia zdania nadrzędnego
– przykład: Wychowawca wymaga (czego?), żebyśmy byli punktualni (zdanie dopełnieniowe).
5. Okolicznikowe
– miejsca: określają miejsce, o którym informuje zdanie nadrzędne, odpowiadają na pytania okolicznika miejsca,
– czasu: określają czas zdarzenia, o którym informuje zdanie nadrzędne, odpowiadają na pytania okolicznika czasu,
– sposobu: określają sposób istnienia lub wykonania czynności podanej w zdaniu nadrzędnym, odpowiadają na pytania okolicznika sposobu,
– celu: ukazują cel, dla którego odbywa się zdarzenie ze zdania nadrzędnego, odpowiadają na pytania okolicznika celu,
– przyczyny: wyjaśniają, dlaczego wydarzyła się sytuacja przedstawiona w zdaniu nadrzędnym, odpowiadają na pytania okolicznika przyczyny,
– warunku: podają warunek, który musi zostać spełniony, aby mogło zaistnieć wydarzenie przedstawione w zdaniu nadrzędnym, odpowiadają na pytania okolicznika warunku,
– przyzwolenia: mówią o sytuacji kontrastującej, przeciwstawnej do tej, która została przedstawiona w zdaniu nadrzędnym, odpowiadają na pytania okolicznika przyzwolenia.
Na jakie pytania odpowiadają zdania okolicznikowe?
Zdania okolicznikowe odpowiadają na pytania, które pomagają określić miejsce, czas, sposób, cel, przyczynę, warunek czy przyzwolenie, o jakich informują zdania nadrzędne. Odpowiadają więc na pytania tj.:
– gdzie, w jakim miejscu,
– kiedy, o której godzinie, w jakim czasie,
– w jaki sposób, jak,
– w jakim celu, po co,
– dlaczego, z jakiej przyczyny,
– pod jakim warunkiem, w jakiej sytuacji.
Więcej informacji na temat pytań odnośnie do zdań okolicznikowych znaleźć można też tutaj:
http://www.mporady.pl/jak-rozpoznac-okolicznik-w-zdaniu.html
Jak odróżnić zdanie złożone podrzędnie dopełnieniowe od podmiotowych?