Podstawą dla poprawnego wypowiadania się w mowie i piśmie jest dbałość o kulturę języka, będącą wyrazem naszej troski o mowę ojczystą i ochronę jej indywidualności.
Nazwa „kultura języka” obejmuje przede wszystkim wiedzę o budowie gramatycznej i słownictwie danego języka, praktyczną sprawność w posługiwaniu się tą wiedzą, a także wrażliwość językową, czyli umiejętność nie tylko poprawnego, ale i estetycznego kształtowania wypowiedzi.
W zakresie kultury języka możemy wyróżnić dwie skrajne postawy:
Troszcząc się o poprawność wypowiedzi, należy przestrzegać norm językowych, czyli tak dobierać środki językowe, aby zgadzały się one z powszechnym zwyczajem językowym, czyli uzusem. Jedną z najistotniejszych właściwości normy jest jej dynamizm – zmienia się ona bowiem ciągle w wyniku rozwoju języka, reaguje na nowe potrzeby komunikacyjne, ale jednocześnie pozwala na zachowanie tradycyjnych elementów językowych. Warto także przestrzegać kryteriów poprawności językowej:
– kryterium sensowności,
– kryterium harmonijności,
– kryterium ekonomiczności,
– kryterium wyrazistego zróżnicowania środków językowych.
– kryterium powszechności użycia,
– kryterium częstości użycia,
– kryterium autorytetu kulturalnego,
– kryterium narodowe,
– kryterium historyczne.
Aby wypowiadać się poprawnie i pisać poprawnie, trzeba znać zasady ortograficzne, interpunkcyjne, gramatyczne, leksykalne, fonetyczne i stylistyczne i przestrzegać ich w życiu codziennym. Warto śledzić także ewentualne zmiany w języku, dużo czytać, zwłaszcza wartościowych książek, pisać krótkie lub dłuższe teksty na wybrane przez siebie tematy itp.
Nasze wypowiedzi powinny być poprawne, jasne, przejrzyste, stosowne do konkretnej sytuacji, w zależności od której dobieramy odpowiednie słownictwo – w języku oficjalnym staranne, poprawnie dobrane, np. fachowe, w języku nieoficjalnym, codziennym – potoczne, ekspresywne, obrazowe, oceniające.