Jak rozpoznać podmiot w zdaniu?

Podmiot jest obok orzeczenia główną, nadrzędną częścią każdego zdania. Odpowiada na pytania kto? co?, wyraża sprawcę czynności, nosiciela stanu, centralny przedmiot, o którym mowa w zdaniu.

Istnieje kilka rodzajów podmiotu, ich rozróżnienie nie jest jednak trudne.

Jak rozpoznać podmiot w zdaniu? – wskazówki

Wyróżniamy następujące rodzaje podmiotów:

1. Podmiot gramatyczny – wyrażony jest rzeczownikiem w mianowniku, np. Zosia (kto? co?) rozejrzała się uważnie wokół siebie.

2. Podmiot logiczny – wyrażony jest rzeczownikiem w dopełniaczu, np. W sklepie zabrakło chleba (kogo? czego?), z reguły używany w sytuacji, gdy czegoś brak, ubywa lub przybywa.

3. Podmiot domyślny – ukryty w formie orzeczenia, wyrażony zaimkiem domyślnym, np. Spóźniłem się (1. os. l. poj.) do szkoły = ja.

4. Podmiot szeregowy – wyrażony jest szeregiem kolejnych wyrazów występujących w tej samej formie gramatycznej, np. Chłopcy i dziewczęta słuchali z rosnącą uwagą wypowiedzi wychowawcy.

Niektórzy językoznawcy wyróżniają jeszcze:

5. Podmiot towarzyszący – jest to typ podmiotu szeregowego wyrażony połączeniami typu: Mama z tatą poszli na przyjęcie, Kasia z Tomkiem opalali się cały dzień na plaży.

Podmiot rozpoznajemy więc, szukając w zdaniu wykonawcy czynności, nosiciela stanu czy centralnego przedmiotu, a także określając, w jakim występuje przypadku, ewentualnie czy składa sie z jednego czy z większej ilości wyrazów. Warto też zapamiętać, że podmiot może być wyrażony wszystkimi częściami mowy z wyjątkiem osobowej formy czasownika.

Istnieją też zdania bezpodmiotowe, czyli zdania, w których niemożliwe jest określenie podmiotu, najczęściej w sytuacjach, gdy:

• nie znamy sprawcy czynności, np. Rozbito szybę.;
• mowa o zjawiskach przyrody, np. Grzmi.;
• mowa o stanach, odczuciach fizycznych i psycicznych, np. Mdli mnie. Kłuje mnie w boku.;
• orzeczeniami są formy fleksyjne czasowników utworzone za pomocą zaimka zwrotnego się od 3. os. l. pojedynczej r. nijakiego, np. Mówi się. To się sprzątnie. Słowo się rzekło.

Jeżeli będziecie mieć jakieś pytania dotyczące rozpoznawania podmiotu w zdaniu, typów podmiotów itp., możecie zadawać pytania w komentarzach :).