Jak żyć z chorą tarczycą?
Tarczyca to nieduży gruczoł umiejscowiony u podstaw szyi. Pełni bardzo istotną funkcję w naszym organizmie, gdyż produkuje niezbędne dla życia hormony. Prawidłowo funkcjonująca tarczyca jest niezauważalna, a nawet ciężko wyczuwalna pod palcami. Dopiero gdy zaczyna chorować pojawiają się problemy.
Znanych jest 5 głównych chorób tarczycy: nadczynność, niedoczynność, choroba Hashimoto, choroba Gravesa Basedowa, guzki tarczycy.
Nadczynność tarczycy
Nadczynność tarczycy występuje wtedy, gdy poziom hormonów produkowanych przez ten gruczoł stale wzrasta. Dzieję się tak, kiedy tarczyca wytwarza zbyt dużo hormonów, a przysadka mózgowa w odpowiedzi na to produkuje mniej tyreotropiny, czyli hormonu TSH. To sygnał dla tarczycy, że pracuje zbyt intensywnie.
Gdy gruczoł ten jest zdrowy, zareaguje na ten sygnał i jego praca się unormuje. Gdy jednak praca ta jest zaburzona, poziom TSH we krwi maleje, a hormonów tarczycowych wciąż przybywa. Objawami tego są: złe samopoczucie, rozdrażnienie, napady płaczu, pocenie się, drżenie rąk i kołatanie serca. Miesiączki występują nieregularnie, a waga spada, mimo normalnego odżywiania się. Te wszystkie nieprzyjemne dolegliwości można osłabić stosując ziołową mieszankę Ojca Andrzeja Klimuszko. Wystarczy wymieszać po 50g: morszczynu pęcherzykowatego, ziela nostrzyka, ziela skrzypu, ziela przetacznika leśnego, kory dębu, porostu islandzkiego, kłącza turzyc piaskowej, korzenia lukrecji i kłącza perzu. Łyżkę mieszanki trzeba zalać szklanką wrzątku i odstawić na 3 godziny. Następnie przecedzić, lekko podgrzać i pić 3 razy na dzień pół szklanki na 20 minut przed jedzeniem.
Podczas wizyty lekarskiej lekarz z pewnością zleci badanie stężenia we krwi poziomu TSH, a także dwóch hormonów tarczycowych (T4) i (T3). Przy nadczynności, wyniki są powyżej normy, a stężenie TSH jest mniejsze niż 0,1 mj/l. konieczna jest wówczas wizyta u endokrynologa. Konieczne jest także wykonanie USG tarczycy. Pozwoli to na ocenę położenia, wielkości i kształtu tarczycy oraz ustalenie, czy występują guzki.
Nadczynność tarczycy wymaga przyjmowania leków, tzw. tyrostatyków. Ich zadaniem jest spowolnienie pracy gruczołu, w wyniku czego wszelkie nieprzyjemne dolegliwości związane z zaburzoną pracą gruczołu ustępują. Jeżeli pomimo przyjmowania leków tarczyca nadal pracuje zbyt intensywnie, konieczne będzie przyjęcie radioaktywnego jodu w kapsułce. W większości przypadków już jedna dawka wystarcza do unormowania pracy tarczycy. Jeżeli jednak tarczyca nadal będzie nieprawidłowo funkcjonować konieczne będzie przeprowadzenie zabiegu operacyjnego.
Na pracę tarczycy wpływ ma sposób odżywiania. Osoby cierpiące na nadczynność tarczycy powinny wzbogacić swoją dietę w białko zwierzęce. Znaleźć go można przede wszystkim w chudym mięsie, wędlinach, nabiale, rybach. Ponadto dieta powinna być także bogata w warzywa i owoce zawierające przeciwutleniacze, czyli witaminę A, tj. marchew, pomidory, brzoskwinie; witaminę C – cytrusy, natkę pietruszki; witaminę B1 – kasze i jaja. Surówki powinny być jednak umiarkowane w diecie, ponieważ zawierają błonnik, który ogranicza przyswajanie kalorii oraz pewnych składników.
Przy nadczynności tarczycy wysiłek fizyczny jest niewskazany, gdyż może dodatkowo obciążać serce. Wskazane są natomiast spacery.
Niedoczynność tarczycy
Niedoczynność tarczycy występuje wtedy, gdy gruczoł ten pracuje zbyt wolno i wytwarza tym samym zbyt mało hormonów. Najczęstsze objawy to: przybieranie na wadze mimo tego, że je się niewiele, uczucie ciągłego zmęczenia, podwyższony poziom cholesterolu, sucha skóra, a także trudności z zajściem w ciążę.
Powyższe objawy powinny skłonić do zbadania poziomu hormonu TSH. Niedoczynność jest wtedy, gdy poziom ten przekracza 3,5 mj/l. Istotne jest również zbadanie stężenia poziomu hormonów tarczycowych T4 i T3, które przy niedoczynności znajdują się poniżej poziomu.
W celu wyrównania niedoborów hormonu tarczycowego konieczne jest codzienne przyjmowanie tego hormonu w tabletce. W niektórych przypadkach dodatkowo przyjmować trzeba jod w tabletkach i stosować dietę bogatą w ten składnik. W tym celu należy często spożywać ryby morskie i owoce morza. Najwięcej jodu znaleźć można w śledziach, makreli i łososiu. Stosować należy także soli jodowanej.
Przy niedoczynności tarczycy wskazany jest każdy rodzaj aktywności fizycznej, minimum 30 minut dziennie. Najlepsze będą: basen, jazda na rowerze, spacery.
Choroba Hashimoto
Choroba ta polega na tym, że układ immunologiczny niszczy tarczycę i dochodzi do przewlekłego stanu zapalnego, spowodowanego wytwarzaniem przez organizm przeciwciał, atakujących gruczoł. Tarczyca zaczyna stopniowo zanikać, a procesu tego nie można zatrzymać. Coraz mniejsza tarczyca pracuje coraz wolnej, a objawy są takie, jak w przypadku niedoczynności.
Koniecznymi badaniami są: sprawdzenie poziomu TSH, określenie przeciwciał tarczycowych oraz USG tarczycy.
Po zdiagnozowaniu choroby Hashimoto konieczne jest przyjmowanie hormonu tarczycowego, a także kontrolowanie stężenia TSH i poziomu cholesterolu. W przypadku występowania guzków trzeba przeprowadzić biopsję cienkoigłową.
Choroba Hashimoto nie wyklucza aktywności fizycznej. Wskazany jest ruch minimum 30 minut dziennie. Uważać trzeba natomiast na zabiegi kosmetyczne i z zakresu medycyny estetycznej. Zawsze należy je konsultować ze specjalistą endokrynologiem.
Choroba Gravesa Basedowa
W chorobie tej organizm produkuje przeciwciała, które atakują tarczycę, w wyniku czego, podobnie jak w przypadku choroby Hashimoto, dochodzi do przewlekłego zapalenia. Różnica polega na tym, że w wyniku tego gruczoł nie zanika, a rozrasta się i zaczyna wytwarzać hormony w nadmiernej ilości. Towarzyszą temu objawy takie, jak przy nadczynności. Dodatkowo na szyi pojawia się charakterystyczna wypukłość w postaci wola lub wytrzeszcz oczu.
Objawy te z pewnością wymagają zbadania poziomu hormonów tarczycy i TSH, a także określenie przeciwciał w surowicy. Konieczne jest także USG tarczycy. W przypadku występowania guzków lekarz może zlecić dodatkowo biopsję cienkoigłową lub scyntygrafię.
Osoby cierpiące na chorobę Gravesa Basedowa powinny zadbać o to, aby dieta była bogata w witaminy i białka i nie była niskokaloryczna. Zalecane jest spożywanie większych ilości chudego mięsa i ryb oraz mleka, przetworów mlecznych, jaj. Konieczne jest zrezygnowanie z używek – papierosów, mocnej kawy i herbaty, ograniczyć należy również wysiłek fizyczny.
Guzki tarczycy
Wole guzkowe to najczęstsza choroba tarczycy występująca w Polsce. Guzki tarczycy mogą występować zarówno przy niedoczynności, jak i nadczynności tarczycy. Jeżeli tarczyca nie otrzymuje przez dłuższy czas jodu rozrasta się, co jest widoczne w postaci tzw. wola. W wyniku tego obwód szyi powiększa się, niekiedy wyczuwalny jest również guzek.
Podstawą w zdiagnozowaniu guzków tarczycy jest USG. Wykryty guzek o średnicy większej niż 1 cm wymaga przeprowadzenia biopsji cienkoigłowej. Dodatkowo specjalista może skierować chorego na scyntygrafię w celu rozpoznania charakteru guzków i ich tzw. jodochłonności.
Guzki mogą wskazywać na nadczynność tarczycy, jeżeli gromadzą podany radioizotop. Są to tzw. guzki gorące, które leczy się tyrostatykami. Jeśli guzki są „zimne”, mogą mieć charakter nowotworu złośliwego. Konieczne jest wówczas usunięcie tarczycy
i przeprowadzenie leczenia jodem radioaktywnym. Ponadto lekarz wskaże na odpowiednią dietę, w zależności od rodzaju występujących guzków.
Chorym zaleca się wyjazd nad morze w celu dostarczenia organizmowi jodu.
